Wat is precies een totem? Als we er een definitie op loslaten is dat een natuurlijk of bovennatuurlijk voorwerp, wezen of dier dat persoonlijke symbolische betekenis heeft voor een individu, dat zich met diens fenomenen en energie sterk verbonden voelt. De Indianen vertaalden dat in een totempaal waarmee ze de verbinding met hun voorvaderen wilden benadrukken en de familieband wilden bevestigen. Totem is een intrigerende titel. Helemaal voor mij persoonlijk als afstammeling van een Indianenstam uit Suriname. Dorien Voskuil heeft het niet over indianen in haar boek, maar wel over familie, familiebanden en voorvaderen. De hoofdpersoon in haar boek is Rosa, een Duitse beeldhouwster die als enig kind opgevoed is door een liefdeloze moeder, zonder vader. Wanneer het boek begint, is ze net overleden. Als beeldhouwster heeft ze veel succes gehad en heeft een behoorlijke nalatenschap, zowel financieel als in kunstwerken. In haar testament blijkt Rosa een som geld alsmede haar grote huis, annex atelier in Noord Duitsland nagalaten te hebben aan de Nederlandse onderwijzeres Karlijn Zomers. Op voorwaarde dat zij zitting gaat nemen in het bestuur van een op te richten stichting die Rosa’s kunstwerken gaat beheren, samen met twee andere mensen. Opmerkelijk is dat Karlijn Rosa helemaal niet kent. Waarom heeft zij die erfenis gekregen?
Het boek is opgedeeld in korte hoofdstukken telkens met de naam van het personage erboven uit wiens perspectief het geschreven is. Bij Rosa is dat in de vorm van een dagboek. Mooi gekozen omdat je op deze manier een prachtig inzicht krijgt in het leven van Rosa. Haar liefdeloze jeugd, de moeilijke band met haar moeder en de zoektocht naar wie haar vader zou kunnen zijn. Ook haar werk, haar passie, het beeldhouwen, wordt uitgebreid en liefdevol besproken. Ondertussen passeert in het heden het verhaal van Karlijn de revue.
Er is veel wat haar tegenstaat. Een huis van haar alleen, niet van Rob [haar vriend] dat gaat schuren. Een huis in Duitsland. Ze houdt niet van Duitsland. Geërfd van een kunstenares. Ze heeft niets met kunst. Rosa kan dan wel dood zijn, maar die vrouw gaat haar leven overhoophalen. Ze voelt het. En toch kan ze niet weigeren.
Ondanks haar recente promotie tot directrice van de school besluit ze de erfenis te accepteren. Ook Karlijn heeft een moeizame relatie met haar moeder. Het blijkt dat haar moeder alles haat wat met Duitsland te maken heeft. Hoe zou die aversie toch komen? Karlijn trotseert haar boze moeder en brengt steeds meer tijd in Duitsland door. Daar ontdekt ze beetje bij beetje wie Rosa precies was: haar reizen, haar liefdes, haar eenzaamheid en haar werk. Rosa’s laatste kunstwerk was een grote totempaal, vlak voor haar huis. Ze bleek daaraan begonnen te zijn toen ze had gehoord dat ze ongeneeslijk ziek was. Het smachten naar haar familie werd steeds groter en dat heeft ze op die manier willen vormgeven.
Ik vroeg me af hoe de geschiedenis van mijn eigen familie was. Begreep maar al te goed hoe het doorgeven van familieverhalen zorgde voor verbinding. Ik wilde met iedere vezel in mijn lichaam dat ik de verhalen kende die me verbonden met mijn clan.
Met Totem heeft Dorien Voskuil een schitterend boek geschreven. In mooie begrijpelijke taal vertelt ze een prachtig verhaal. Het belang van familie en de wil om ergens bij te horen zijn thema’s die centraal staan in dit wonderschone boek.
Vier en een halve ster.
Roelant
Boekencast
Genre: roman
Uitgever: Neckar
ISBN: 9789493192775
Uitgave: paperback
Verschijningsdatum: 23 september 2023
Aantal pagina’s: 286
Hartelijke dank aan uitgeverij Neckar voor het beschikbaar stellen van dit recensie-exemplaar, in ruil voor deze eerlijke recensie.
