In 2014 bestond de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) vierhonderd jaar. In dit kader startte men een project onder de titel 400 vragen aan de RUG. Mensen konden een vraag stellen aan de universiteit op diverse vlakken die dan door een hoogleraar beantwoord zou worden. Een van die vragen kwam terecht op het bureau van Peter Barthel, de auteur van dit essay. Hij is aan de RUG verbonden als hoogleraar sterrenkunde (astrofysica). Dat juist hij de vraag ging beantwoorden is op zich bijzonder te noemen. De vraag van de zevenjarige Anco was “Bestaat God – kan de universiteit dit voor mij uitzoeken”. Peter Barthel is zoals hijzelf aangeeft “een hardcore wetenschapper” (Pagina 13) die wetenschapscommunicatie heel belangrijk vindt, boeken in begrijpelijke taal schrijft, kinderen probeert te interesseren voor de wetenschap en hun nieuwsgierigheid te prikkelen. Dit doet hij onder andere door onderzoek-met-een-knipoog uit te voeren – zie o.a. zijn maanfasen op sinterklaaspapier en kerstkaarten. Daarnaast is hij kritisch lid van de Protestantse Kerk Nederland (PKN) en mengt zich bij tijd en wijle in publieke discussies rondom de relatie tussen geloof en wetenschap. Naar aanleiding van Anco’s vraag is zijn respons uiteindelijk ook in boekvorm uitgegeven onder de titel Professor, bestaat God?
“Mijn antwoord aan jonge vragensteller Anco was als volgt: Nee, God bestaat niet als een persoon die in de hemel woont, de wereld bestuurt en voor jou zorgt. Het goede en het mooie in de wereld – dat is wat ik God zou willen noemen. God bestaat in hoe jij en ik leven. Als mensen voor elkaar willen zorgen, dan zie je dáár iets van God.” (Pagina 21)
Wat volgt is zijn uitleg en visie over wie of wat God dan wel is. Met een breed publiek voor ogen volgt een heldere uitzetting van zijn gedachtes omtrent het Godsbeeld. In korte hoofdstukken, die ieder een titel hebben meegekregen die duidelijk weergeeft waar het hoofdstuk overgaat, legt hij aan de hand van begrijpelijke taal uit hoe hij tot zijn antwoord aan Anco is gekomen.
Professor, bestaat God? is een pleidooi geworden voor zingeving. Niet het geloven in een God, maar zoals de filosoof Ludwig Wittgenstein stelt: “geloven aan een God”. De auteur geeft heel direct aan dit te onderschrijven: “God is volgens mij niet iemand, maar iets: een vraag om een antwoord, een respons op de wereld, een opstelling.” (Pagina 100)
Zijn uiteenzetting is duidelijk geschreven, zet aan tot nadenken en wat mij betreft levert het ook vragen op met betrekking tot zijn redenatie. Dit laatste is zowel een plus- als minpunt. Het pluspunt is dat er een discussie kan ontstaan over het onderwerp – die er ook daadwerkelijk is ontstaan. Er volgde een heuse polemiek nadat zijn beknopte versie van dit essay in dagblad Trouw (2014) was verschenen. Een van de kritiekpunten hieruit voortvloeiende is ook mijn minpunt. De uitleg dat God in al het goede en mooie zit is te rooskleurig en wat mij betreft ook enigszins te simplistisch gesteld. Een mooie utopie, dat zeker, maar de uitleg die er wereldwijd door verschillende mensen en groeperingen aan wordt gegeven, laat zien dat er heel divers over God en de invulling van het Godsbeeld wordt gedacht.
Toch heeft zijn essay mij meerdere dagen beziggehouden. Zijn benadering is wat mij betreft eerder agnostisch – God bestaat niet als een persoon, maar dat niet kunnen bewijzen en net zomin kunnen bewijzen dat hij wel als persoon bestaat – en daar kan ik mij in vinden. Voor ieder ook een persoonlijke ervaring. Gevoel en verstand die elkaar aanvullen in dit vraagstuk. Spiritueel – meer tussen hemel en aarde -, de zingeving die jij aan jouw en eventueel diens bestaan geeft.
Professor, bestaat God? doet wat mij betreft bijdragen aan het nieuwsgierig maken, verwonderen en aanzetten tot nadenken. Ook over de rol van de kerk in de huidige tijd. De auteur heeft een aantal foto’s toegevoegd, die zeker mooi zijn, maar ook zonder deze illustraties komt zijn betoog over.
Al met al is Barthels essay zeker de moeite waard om te lezen, ook al is zijn invulling soms te makkelijk, haast te goedgelovig en worden punten als o.a. goed voor elkaar willen zorgen geschaard onder iets van God zijn, terwijl dit voor mij iets puur humaans is. Niets met geloof of religie van doen. Professor, bestaat God? krijgt van mij 4 sterren.
Lisette
Boekencast
Genre: non-fictie – religie
Uitgever: Amsterdam University Press
ISBN: 9789462984639
Uitvoering: Paperback
Aantal pagina’s: 116
Publicatiedatum: 13 september 2023
Dit recensie-exemplaar hebben wij ontvangen van Amsterdam University Press in ruil voor deze eerlijke recensie.
