Boeken die een recensie krijgen, worden vaak maanden daarvoor al aangevraagd bij de uitgever. Deze uitgever levert een recensie-exemplaar zodra het boek is verschenen en zodoende word je als recensent soms verrast omdat je even vergeten was wat er zou komen. Omdat de recensies bij boeken-cast altijd eerlijk zijn, moet ik nu met de billen bloot.
Toen het boek op de deurmat viel en ik de verpakking verwijderde zag ik een blauw met gele omslag en was mijn eerste associatie die met de Nederlandse Spoorwegen, mijn werkgever.
De titel vervormde die eerste indruk tot een tweede afschuwelijke gedachte: ‘Oekraïne, oorlog, jakkes, dat ben ik beu’.
Heel eerlijk gezegd voel ik het zo. Oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Het duurt al zo lang en er verandert niets. En dan al die informatie. Hoe gekleurd is onze media? Hoe oprecht zijn de berichten, de beelden en de verslagen van wat daar gebeurt? Ik twijfel en ben blij dat dit alles op relatief grote afstand van ons plaatsvindt. Ik schrik van sommige berichtgeving, ‘Wat verschrikkelijk voor die mensen’ en ga over tot de orde van de dag.
Moe van de oorlog zijn op een plek waar (nog) vrede heerst. Met schaamte moet ik bekennen dat het zo voelt. Ben ik dan een kille idioot? Welnee, ik huil bij ieder mooi gebaar van een volstrekt onbekende persoon op televisie, wanneer een kind verdrietig is en ben tevens enorm onder de indruk wanneer ik boeken lees over de verschrikkingen in de Tweede Wereldoorlog.
Verre van reikhalzend pak ik het boek De dood van een soldaat verteld door zijn zus op en begin te lezen.
Het voorwoord is van Lisa Weeda (1989), een Nederlands schrijfster, literair programmamaker en scenarist die veel lof ontving voor haar roman Aleksandra. Zij ontving hiervoor De bronzen uil.
Een groot deel van haar familie komt uit en woont in Oekraïne.
Niet eerder kreeg ik zo’n spiegel voorgehouden. Een paar harde klappen, recht op mijn hoofd vol ongefundeerde aannames.
‘De beelden die ons na de eerste maanden van invasie bereiken worden ‘normaal’. Ze verdwijnen in een vergaarbak in ons brein met daarop het label ‘algemene ellende die niet dichtbij genoeg komt’.
Hoe kan het dat oorlogsgeweld van meer dan vijfenzeventig jaar geleden in eigen land, je meer en langer raakt dan het oorlogsleed op honderden kilometers afstand, dat op dit moment plaatsvindt?
Lisa raakt mij met haar hele voorwoord. De oorlog die voor ons net is begonnen, is daar al vele jaren aan de gang. Voor Oekraïne begon hij al in 2014 met de inval in de Donbas en de annexatie door Rusland van De Krim. En was al veel eerder gaande voor inwoners van Abchazië, Zuid Ossetië en Transnistrië.
Olesya Khromeychuk (1983) is historicus en auteur. Ze groeide op in het Oekraïense Lviv en verhuisde in 2000 naar London waar zij promoveerde. Later doceerde zij aan de Universiteit van Cambridge. Ze is gespecialiseerd in de geschiedenis van Oost Europa, in het bijzonder die van Oekraïne.
Haar oudste broer Volodya vertrekt ook uit Oekraïne en vestigt zich in Nederland. Hij meldt zich aan als vrijwilliger wanneer de Russen de oostzijde van zijn geboorteland aanvallen. In 2017 wordt Volodya gedood door de vijand, doordat hij geraakt wordt door een granaatscherf.
Middels losse verhalen verbindt zijn zus Olesya alle aspecten rond de dood van haar broer tot een uitermate indrukwekkend en beklijvend geheel.
Ze personifieert een deel van de mensheid die domweg de pech hebben te leven in de geografische nabijheid van een imperialistische dictator.
Ze zet haar broer niet neer als een heilige maar als nauwe bloedverwant met veel kwaliteiten en tekortkomingen. Geen verheerlijking van een held maar een mens van vlees en bloed.
‘Het sterven van een soldaat moet namelijk worden beschreven als heldhaftig, niet als een tragisch misverstand, een ongeluk, een ramp, maar als een daad van onbaatzuchtige heldenmoed.
Alleen is er meestal weinig heldhaftigs aan omkomen aan het front’.
Het meeleven met de keuze van je broer door op zoek te gaan naar beschermende kleding waarover het leger niet eens beschikte, de moeizame communicatie tussen familie en Volodya toen hij eenmaal aan het front was, de tragische dood, het afgrijselijke whatsappje met de foto van het lichaam van jouw omgekomen zoon en broer, op de plek waar hij geraakt werd.
De shock, de ceremoniële uitvaart, de rouw, de rouwverwerking, zijn spullen, de aangetroffen correspondentie zijn allemaal stappen die gezet worden en Olesya brengen waar zij nu staat; een nog krachtigere vrouw die meer brengt dan alleen een oorlogsverhaal.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️ Met De dood van een soldaat verteld door zijn zus ervaar je aan de hand van Olesya Khromeychuk, zo goed als mogelijk is, het verlies van een broer. Geen verheerlijking, geen zielig doen, geen propaganda, geen drama maar de ijskoude werkelijkheid opgetekend door een warme persoonlijkheid met een enorme hunker naar vrede. Een verhaal dat iedere West-Europeaan móet lezen.
Sommige boeken nemen je tijdens het lezen mee naar een andere plek. Dit boek heeft die gave niet alleen tijdens het lezen maar verandert je blijvend, als mens. Mijn wereld vol aannames en vooroordelen is door De dood van een soldaat verteld door zijn zus verdwenen en vervangen door een oprecht beeld dat niet lijdt aan oorlogsmoeheid maar aan de realiteit van gisteren, vandaag en morgen. Laten we daar waar we kunnen bijdragen aan de veiligheid en vrede in heel Europa en ver daarbuiten. Dan is de dood van Volodya, naast de strijd voor zijn land, niet vergeefs geweest.
Persoonlijke songtekst:
‘Ой у лузі червона калина похилилася
Чогось наша славна Україна зажурилася
А ми тую червону калину підіймемо
А ми нашу славну Україну, гей-гей, розвеселимо!
А ми нашу славну Україну, гей-гей, розвеселимо!’
English translation:
‘Oh, in the meadow a red viburnum has bent down low
For some reason, our beautiful Ukraine is in sorrow
And we’ll take that red viburnum and we will raise it up
And we shall cheer for our glorious Ukraine, hey, hey
And we shall cheer for our glorious Ukraine, hey, hey’
(Pink Floyd – ‘Hey, hey, rise up’)
Peter
Boekencast
Genre: literaire non-fictie/mens en maatschappij
Uitgeverij: Atlas Contact
ISBN: 9789045049243
Uitvoering: paperback
Aantal pagina’s: 192
Verschijningsdatum: juli 2023
Hartelijke dank aan Atlas Contact voor het beschikbaar stellen van dit recensie-exemplaar, in ruil voor deze eerlijke recensie.
