‘Citroeninkt’ – Maral Noshad Sharifi

no title has been provided for this book
Publisher:

ISBN: 9789044644661

Maral Noshad Sharifi werd in 1989 in Teheran geboren. Op haar vierde kwam ze in Nederland terecht. Ze groeide op in Moerkapelle. Ze heeft politicologie gestudeerd in Leiden en daarna journalistiek aan Colombia University in New York. Ze is documentairemaker, journalist – momenteel is ze in de Verenigde Staten correspondent voor de Volkskrant – en auteur. Onlangs is haar debuutroman Citroeninkt verschenen. Citroeninkt is een autobiografische roman en vertelt het verhaal van haar vlucht uit Iran als vierjarige en het opgroeien in een onbekend land gezien door de ogen van het kind.

In Citroeninkt heet de hoofdpersoon Talar, maar de gebeurtenissen in het boek zijn gebaseerd op het leven van Maral Noshad Sharifi. Als het leven in Teheran voor haar in verwachting zijnde moeder onhoudbaar wordt, besluit haar moeder om samen met Talar te vluchten naar Europa. Vanuit het oogpunt van de vierjarige Talar wordt de lezer meegenomen in een aangrijpend verhaal. De vlucht, de gevaren, het aankomen in een onbekend land, intense heimwee van haar moeder, het verlangen om “normaal” te zijn, de kloof in beleving van de moeder en haarzelf. Een totaal nieuw leven opbouwen; het is allemaal ongelooflijk intens.

Maral Noshad Sharifi weet je al vanaf het voorwoord te pakken:

“Wie zijn land noodgedwongen verlaat, verliest een deel van zichzelf. Diegene gaat een beetje dood, er sterft een stuk af – noem het zoals je wil. Dertig jaar had ik nodig om dit echt te begrijpen. Nu klinkt het misschien alsof ik over mijzelf praat, maar dat is niet zo. Toen ik mijn land verliet was ik pas vier jaar oud. Op die leeftijd kan je nog geen stukjes van jezelf verliezen. Daarvoor ben je te springerig, vol vragen waarop de antwoorden steeds veranderen. Je bent nog niet al die stukjes. Je bouwt op, niet af.”

Zelden een woord vooraf gelezen dat mij zo fascineerde. Het is de opmaat voor een boek dat je steeds meer bij de strot grijpt.

De keuze om het verhaal vanuit het kindperspectief te vertellen is verrassend en wat mij betreft geslaagd. In een aflevering van het VPRO-programma Nooit meer slapen zegt ze hierover dat ze bewust voor het kind als verteller heeft gekozen, omdat het perspectief van het kind belangrijk is. Het is interessant. Kinderen kunnen vaak eerlijker zijn en hebben een rijk vermogen om iets tastbaar te maken. Dit lees je niet vaak terug in andere boeken.

Dit perspectief geeft zo een beeld van hoe Talar de vlucht beleeft en het opnieuw beginnen in een ander land. Talar denkt dat vluchten normaal is. Bij het leven hoort. Het begrip land zegt haar niets. Als op de basisschool haar juf het begrip uitlegt, snapt ze er niets van. ‘Komt niet iedereen uit Iran?’ Thuis vertelt haar moeder dat haar juf gelijk heeft. Dit is voor Talar echt wereldschokkend dat niet iedereen hetzelfde leven doormaakt.

Maral Noshad Sharifi heeft ervoor gekozen om het verhaal in twee delen te vertellen. Een proloog, intermezzo en epiloog die in het heden plaatsvinden maken het verhaal compleet.

Het eerste deel beschrijft het leven van Talar en haar moeder als ze net in Nederland zijn komen wonen. Ze hebben een huis in het gereformeerde Moerkappele toegewezen gekregen. Het beschrijft de periode van 1995 tot en met 1998. De start van hun nieuwe leven.

Het tweede deel betreft de jaren 2003 tot en met 2005. Talar is een tiener, haar ouders zijn inmiddels gescheiden en Talar woont met haar moeder en broertje Cesar in Scheveningen. Het beschrijft hoe het voor Talar is om op een compleet witte school te zitten, de verstoorde band tussen haar en haar moeder, de typische tienerperikelen, het verkering hebben met een witte jongen en de bijbehorende problemen. Zoals een goedbedoelende moeder van Tony, haar vriendje ‘Skatje, ik heb shoarma voor je gemaakt, zegt ze tegen mij, dat eten jullie toch? Wat aardig, dank u wel!, zeg ik. Vandaag eet ik voor het eerst bij Tony – en voor het eerst shoarma.’ geeft de onwetendheid weer en legt ook het onderliggende probleem bloot van vooroordelen.

Maral Noshad Sharifi is in staat om vloeiende overgangen te creëren tussen heden en verleden. Situaties in het heden triggeren situaties in het verleden waardoor ze in staat is om het leven van haar ouders voor haar geboorte onderdeel te maken van het verhaal zonder dat het onnatuurlijk aanvoelt. In beide delen maakt ze hier regelmatig gebruik van, zodat er een familiegeschiedenis ontstaat die de lezer meeneemt naar het Iran van voor de Iraanse revolutie in 1979 tot en met nu.

Citroeninkt is een boek dat een inkijk geeft in het leven van een vluchtelingengezin. Het is blikverruimend. Begrip kwekend. Maral Noshad Sharifi heeft een pakkende schrijfstijl. Heel beeldend. Een goed tempo, verveelt niet, goed beschreven personages, makkelijk leesbaar en ze geeft een fascinerende inkijk in het bestaan van een gezin dat noodgedwongen op de vlucht gaat en hoe het is om een nieuw bestaan op te bouwen in een compleet onbekend land. Wat dit doet met de ontheemde en de verschillende manieren van ervaren bij kinderen en volwassenen. Een inkijk in de huidige samenleving. Het racisme, de discriminatie, de veelal onbewuste vooroordelen, het verlangen naar vroeger, spijt, het eeuwige gemis dat ontstaat als je gedwongen huis en haard achterlaat, maar ook de lichtpunten, de medemenselijkheid, de herkenning en erkenning van het bestaan.

Wat mij betreft is Citroeninkt een aanrader. Ik ben vrijwilliger bij de Voorleesexpress van de bibliotheek in Ter Apel en dit boek heeft mij voor reflectiemomenten, herkenning en interessante gesprekstof opgeleverd m.b.t. het vluchtelingengezin waar ik voorlees. Ander land, herkenbare situatie. Zoals de auteur in haar woord van dank schrijft:

“Dit boek is gebaseerd op mijn verhaal en dat van vele andere kinderen die ooit, net als ik aan de buitengrenzen van Europa stonden. Dit boek is voor ons – om te hebben, maar niet per se om te lezen, want dat moet de rest vooral doen.”

Citroeninkt krijgt van mij 4,5 sterren!

Lisette
Boekencast

Genre: autobiografische roman
Uitgever: Prometheus
ISBN: 9789044644661
Uitvoering: hardcover
Aantal pagina’s: 256
Publicatiedatum: maart 2023

Dit recensie-exemplaar hebben wij ontvangen van uitgeverij Prometheus in ruil voor deze eerlijke recensie.

Share

You may also like...

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Rate this review