Esther Kinsky (Engelskirchen – Duitsland, 1956) is erg veelzijdig. Ze heeft Slavistiek en Anglistiek gestudeerd aan de universiteit in Bonn. Ze schrijft gedichten, romans, essays en is literair vertaler van Poolse, Russische en Engels boeken naar het Duits. Ze heeft zowel voor haar vertaalwerk als haar romans meerdere literaire prijzen gewonnen. De auteur heeft op meerdere plekken in Europa gewoond. Waaronder in Battonya in Hongarije. Interessant is dat ze daar een bioscoop heeft gerund, omdat haar nieuwste roman zich namelijk afspeelt in een dorp in Hongarije waar ze een mozi – Hongaars voor bioscoop – nieuw leven probeert in te blazen.
Verder kijken is een boek dat aanvoelt als een dagboek, zonder dat het de vorm heeft van een dagboek. Door de ogen van de hoofdpersoon krijg je een beeld voorgeschoteld van diens pogingen om een oude, vervallen en al lang geleden gesloten bioscoop in een Hongaars dorp gelegen op de Grote Hongaarse Laagvlakte weer het middelpunt van de gemeenschap te maken. Geschreven in de ik-vorm, en eigenlijk heel genderneutraal. Op het woordje “bazin” (Pagina 144) na, is er niets dat erop wijst dat de hoofdpersonage vrouwelijk is. Het heeft ook geen meerwaarde voor de wijze waarop Esther Kinsky het verhaal verteld. Verder kijken draait om perspectief, om het hoe je kijkt en waar je naar kijkt.
“Waar blijven we met onze blik? Bij het kijken gaat het om twee dingen: waar je naar kijkt en hoe je kijkt. Bij de vraag naar het verder kijken gaat het alleen om het hoe. Bij het hoe gaat het om de plaats die je als kijker inneemt. Om het gezichtspunt en om de afstand tot de voorwerpen, de beelden en gebeurtenissen, tot nabijheid en verte, tot het weidse. Weidsheid is meer dan verte, het zijn de mogelijkheden waar je voor openstaat. Dat geldt voor het kijken naar landschappen, terreinen, mensen en kunst. In de vorige eeuw was voor het hoe van het kijken, voor het bezinnen op de plaats die je als kijker inneemt of jezelf toewijst, geen plek zo belangrijk als de bioscoop, de locatie, de ruimte die bioscoop werd genoemd.” (Pagina 10)
Verder kijken is een ode aan deze plek. Aan de bioscoop. Die ruimte waar je een magische beleving ervaart, waar iedereen in het donker dezelfde kijkrichting heeft, maar toch ook een heel persoonlijke ervaring beleeft. Waar je samen bent, en toch ook anoniem. Waar je eenzaam kan zijn met de andere eenzamen i.t.t. het huidige eenzaam zijn. Het individuele eenzaam, omdat je niet meer samenkomt in de bioscoop, maar thuis de vergetelheid zoekt. Doorspekt met citaten van bekende mensen uit de filmwereld creëert ze openingen om het alledaagse leven, maatschappelijke problemen en menselijke relaties weer te geven. Waardoor je een beeld krijgt van het Hongarije uit de vorige eeuw. Van de tegenstellingen van het leven in de grote stad, Boedapest, en het leven op de uitgestrekte poesta’s. Dat de locatie invloed heeft op hoe je kijkt, maar ook dat de manier waarop je ergens naar kijkt een bewuste daad is. Zo mooi verwoord door de Engelse kunstcriticus, schilder, dichter en schrijver John Berger “To look is an act of choice” (Pagina 166).
Met een prachtige schrijfstijl, het ene moment poëtisch en het andere moment kernachtig, kan je als lezer genieten van de impact die woorden hebben. Die het vermogen hebben om beelden te creëren, die de blik kan verruimen, zoals de bioscoop dit voor de hoofdpersoon doet. Ondanks dit blijven de personages zelf vlakker. De auteur schept een beknopt beeld van hen, maar misschien is dit met opzet gedaan. Zodat je als lezer, met behulp van haar woorden en jouw fantasie, jouw plaatjes inkleurt aan de hand van jouw ervaring, jouw gevoelens en, jouw beelden die haar woorden oproepen. Zodat je als het ware verder kijkt dan alleen het geschrevene, zoals je in de bioscoop ook jouw invulling geeft aan de bewegende beelden die op het doek vertoond worden.
De manier waarop Esther Kinsky het verhaal heeft vormgegeven zorgt ervoor dat je het gevoel krijgt alsof je een waargebeurd verhaal zit te lezen in plaats van een roman. Dit gevoel wordt versterkt door het gebruik van foto’s in het boek. Deze fotopagina’s onderbreken het ritme. Wat een negatieve invloed heeft op de leeservaring. Vooral omdat de bladzijdes met foto’s telkens volgen op zinnen die verder gaan na deze pagina’s. Dat irriteert, omdat je eerst twee of vier bladzijdes krijgt met zwart/wit foto’s voor de zin wordt afgerond.
Hoewel Verder kijken omschreven wordt als een ode aan de bioscoop, komt dit, ondanks het veelvuldige gebruik van quotes van bekende en minder bekende personen uit de filmwereld, minder uit de verf. Het is meer een roman over het leven in Hongarije, dan een expliciete lofzang aan de magie van de bioscoopzaal. Waar je de bioscoop als een metafoor zou kunnen zien voor de toestand van de maatschappij.
Verder kijken krijgt van mij dankzij haar wonderschone schrijfstijl 4 sterren.
Lisette
Boekencast
Genre: Roman
Uitgever: Pluim
ISBN: 9789463082662
Uitvoering: Paperback
Aantal pagina’s: 207
Publicatiedatum: 22 augustus 2023
Dit recensie-exemplaar hebben wij ontvangen van uitgeverij Pluim in ruil voor deze eerlijke recensie.
