Arthur Japin is een van mijn favoriete schrijvers. Hij heeft meerdere historische romans op zijn naam staan. In 2004 kreeg hij de Libris Literatuur Prijs voor zijn roman Een schitterend gebrek. Kortgeleden is dit boek, in de Engelse vertaling, verfilmd. Hij is ook een geweldige verteller en spreekt zijn luisterboeken zelf in. Voor hij zich ging toeleggen op het schrijverschap was hij acteur en hij speelde rollen voor film, televisie en op het toneel. In 1987 is hij gestopt met acteren.
Het boek is gebaseerd op het verhaal van Susan Sontag, een Amerikaanse schrijfster en filosofe. Ze was wat we nu hoogbegaafd zouden noemen en behaalde toen ze 15 was haar diploma voor de highschool in Los Angeles. Ze studeerde filosofie, literatuur en Frans. Susan Sontag heeft in totaal 17 boeken geschreven en ze produceerde ook films en theaterstukken. Benjamin Moser, die samen met Lex Jansen en Arthur Japin samenwoont, heeft in 2019 als eerste een geautoriseerde biografie van Susan Sontag gepubliceerd. Arthur Japin raakte geïnteresseerd in het personage en bedacht toen Het Stravinsky-spel.
Het verhaal kent drie verhaallijnen, de ene lijn speelt zich af in Sarajevo tijdens de belegering in de periode juli – augustus 1993, de tweede lijn speelt zich af in Californië in de periode 1946-1949 en de derde lijn speelt zich af in New York en Californië in de periode 1980 -1993. Naast Susan Sontag wordt ook Cody Garner als hoofdpersonage opgevoerd. De pubers op de high school in Los Angeles zijn bijzonder slim en daarmee buitenbeentjes. Dit zorgt voor een band tussen hen. Susan heeft een manier gevonden om te overleven op school.
“”Ik lees aan één stuk door” verklaarde ze. “Alles om het gewauwel te bezweren. Lezen is mijn kleine zelfmoord, een manier om even van het leven weg te mogen zijn.”
Susan besmet Cody met het leesvirus. Hij leert van haar dat slim zijn niet betekent dat je dus alles begrijpt, maar wel dat je leergierig genoeg bent om het uit te zoeken. Ze kunnen uren praten over hun favoriete schrijvers en discussiëren over levensvragen. De favoriete schrijver van Susan is Thomas Mann.
“Ik wist niet dat het mogelijk was dat iemand anders mijn belevingswereld kende, die wereld waarin ik altijd zo alleen ben geweest, laat staan dat een ander die in alle beklemming en bevrijding zo indringend en nauwkeurig zou kunnen beschrijven.”
Na een bezoek aan de componist Stravinsky en de schrijver Thomas Mann bedenken ze het Stravinsky-spel. Het is het fantaseren hoe je je voor de mensheid nuttig kan maken en welke offers je daarvoor zou moeten brengen. Stel dat je degene die je zo bewonderd langer kan laten leven zodat Stravinsky meer muziek kan maken. Stel dat je tien jaar van je leven kan geven zodat Thomas Mann in die tien jaar nog minimaal één roman meer kan schrijven. Zou je dat offer willen brengen? Dit Stravinsky-spel wordt ineens heel concreet in de verhaallijn die zich afspeelt in het belegerde Sarajevo in juli 1993.
“Toen ik aankwam, lag Sarajevo overweldigend geruisloos voor me; doodse pleinen, sprakeloze stegen.”
Maar de stilte is maar schijn. Susan is daar bezig om de mensen uit de oorlog te halen door een toneelstuk te regisseren en dit op te voeren met hulp van de mensen die daar proberen te overleven. Susan heeft daarvoor de hulp van Cody ingeroepen. Ook daar de vraag: hoe kan je je nuttig maken? Welke offers ben je bereid te brengen? Mag het je leven kosten of is het meer op zeker spelen door te verblijven in een relatief veilig hotel en naar het theater rijden in een VN-pantserwagen? Of zou je moeten verblijven bij de amateur-acteurs, die dagelijks de levensgevaarlijke weg naar het theater lopen met angst in de benen voor de sluipschutters. Mensen die bijna niets te eten hebben en ’s nachts niet kunnen slapen van de beschietingen en bommen vlak bij hun huis of wat daarvan over is. Wie wint uiteindelijk het Stravinsky-spel?
Ik vond het weer een prachtig boek dat je met beide benen op de grond zet. Wat zou ik voor een ander over hebben? Zou ik het hebben aangedurfd om daar in Sarajevo een theaterstuk te repeteren en op te voeren? Dit met alle risico’s die het met zich meebrengt, zowel de angst voor een bombardemen, als de angst voor mislukking. Susan Sontag verwoordt het heel mooi.
“Om als kunstenaar te slagen is de vrees dat je mislukken zult een voorwaarde. Twijfelen is thuiskomen, iedereen die weet wat scheppen is, zal dit beamen”
Die diepere laag ‘wat heb ik ervoor over om nuttig te zijn’ in combinatie met de kracht van verhalen vond ik erg sterk.
Zoals Arthur Japin, in zijn nawoord, Susan Sontag citeert in gesprek met John Berger:
“De hele onderneming van het vertellen van verhalen is enerzijds verbonden met waarachtigheid, anderzijds met verzinsel, verbeelding, leugen. We worden juist door een verhaal gegrepen, omdat het iets beschrijft wat onmogelijk kan gebeuren. omdat het te maken heeft met fantasie.”
Daarnaast vind ik het bijzonder dat Arthur Japin op basis van een biografie zo een mooie literaire roman kan schrijven.
Het is echt een boek om te lezen en te herlezen. Zo ontdek je steeds weer een nieuwe laag in Het Stravinsky-spel. Daarom geef ik 5 sterren voor deze prachtige roman.
Wilma
Boekencast
Genre: Literaire roman
ISBN-nummer: 9789029542906
Uitgever: De arbeiderspers
Uitvoering: hardcover
Aantal pagina’s: 288
Uitgave: augustus 2024
Bedankt Uitgeverij De Arbeiderspers voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie
